​
-A-


Abajur
Işığın göze direk gelmesini engelleyen lamba

Abanoz
Abanozgiller familyasından ağaç türü (sert ve siyah tahtası vardır)

Abara
Köy evlerinin tavan kısmındaki boşluk

Akaju
Açık ve koyu damarlı kızıl kestane rengi

Alaçam
"Karaçam"a Toroslarda verilen ad

Anfora
İki kulplu yumurta şeklinde dibi genelde sivri olan veya bir ayakla biten antik kap

Ankastre
Bir yuvanın içine yerleştirilmiş gömülmüş olan

Aplik
Duvar şamdanı duvar lambası

Armoni
Uyum ahenk

Arnuvo Cam
Bir yüzü pürüzlü dekoratif cam

Asismik
Depreme dayanıklı

Asiye
Direk sütun

Aterfon
Paslanmaz çelik içine aralarına kuru hava bırakılarak yerleştirilmiş çift cam

Ayrıntı
Detay


Aynaduvar
Bir duvarda çevresi silmeli mermer taklidi veya sıvalı bölüm


Aypencere
Yarım daire şeklinde pencere

-B-


Bakıncak
Küçük bir odacık şeklinde dışa taşan pencere cumba

Bakırtaşı
Malakit

Balıkpulu
Aynı çizgi üzerinde birbirine değen ve bir çizgiden ötekine almaşan daire yaylarından meydana gelen mimarlık süslemesi


Balar
Çatı kirişi

Balza
Mantar kadar yumuşak ağaç Maket yapımında tahtası kullanılır

Bam
Çatı dam kubbe

Bara
Demir çubuk

Barhana
Büyük kullanışsız konak

Başsedir
Eski Türk odalarında başköşelerde bulunan üzeri minderli sedir


Baştaban
Saçaklık bölümünü taşıyan ve sütun başlıkları üzerine oturarak sütunları birbirine bağlayan taş bloklardan ibaret kısım

Bauhaus
Almanya'da 1919 yılında ünlü mimar Walter Groius'un iki ayrı eğitim kuruluşunu Weimar Güzel Sanatlar Akademisi ile yine Weimar'daki Uygulamalı Güzel Sanatlar Okulu'nu birleştirerek kurduğu tasarım (dizayn) enstitüsü

Baza
Mobilyanın alt kısmında boydan boya uzanan en enli kısım

Bazilika
Romalılarda dikdörtgen şeklinde yapılan planlı yapı

Belverme
Bir kiriş veya döşemenin ortasından sarkması

Berjer
Yastıklı derin koltuk

Berced
Kalın dokunmuş kilim

Bezek
Renkli renksiz düz veya kabartma olarak yapılan süs ögesi


Bezemek
Süslemek donatmak

Biçim
Süsleme Sanatlarında belli bir temanın plastik veya grafik açıdan dile getirilişi

Bide
Klozetin yanında yerleştirilen ve cinsel organın temizlenmesinde kullanılan fıskıyeli tekne

Bisküvi
Sırsız porselen veya fayans

Biruni
Selamlık odası dairesi

Bisat
Keçe halı minderkilim gibi yaygı

Bizote
Kenarı traşlı cam veya ayna

Bocut
Ağaçtan oyularak yapılan testi

Bosaj
Bir duvar yüzündeki taşların çeşitli şekillerde (pürüzlü ve çıkıntılı) olarak bırakılması

Brizbiz
Pencerelerin çerçevesine içeriden tutturulan ince perde


-C-

Cam elyafı
Cam ipliklerden meydana gelen bir çeşit dokuma Cam elyafı polyesterle birlikte fiberglas yapımında kullanılır

Cumba
Eski Türk evlerinde çoğu kafesli çıkma

Cümle kapısı
Ana kapı

-Ç-


Çalma
Kalemle oyularak işlenmiş

Çıralı çam
Sarıçam

Çantı
Ormanlık bölgelerde ağaç gövdeleri üst üste yığılarak yapılan ev

Çapak
Madenler dövülürken sıçrayan ince ufak parça

Çardak
Üstüne sarmaşıklı ağaç veya çiçek sarılarak yapılmış kafesli gölgelik

Çarpı
Kaba sıva

Çatalçivi
Sıva üzerinden giden elektrik kablosunu tutturmakta kullanılan iki ucu sivri U şeklinde çivi

Çevirgi
Kapı kolu elektrik anahtarı gibi çevrilince herhangibir işi görmeye yarayan araç

Çil
Aynada sır bozulmasından meydana gelen leke

Çiti
Halı kilimi örgüsünün sökülmemesi için saçaklarından dip kısmında yapılan örgü

Çubhar
Ağaç kurdu


-D-


Damasko
Bir çeşit döşemelik kumaş

Dekupaj
Çevre kesme işlemi

Delgi
MatkapDöndürülerek delik açmaya yarayan alet

Demografi
İnsan topluluklarının istatistik etüdü

Denizlik
Pencere eteğinin üstünde içte yapılan ve camdan süzülen terleme sularını toplayan ahşap veya taş kısım

Deriçe
Küçük oyma kapı veya pencere

Derz
İki yapı gereci elemanı veya yapının iki bölüğü arasında kalan aralık bitişke

Diplik
Halı kilim gibi şeylerde şekillerin dışında kalan kısım

Dişbudak
Zeytingillerden beyaz sert keresteli bir ağaç

Dişli döşeme
Nervürlü döşeme

Diyagonal
Köşegen

Dizayn
Tasarım

Dülger
Yapıların kaba ağaç işlerini yapan usta


-E-


Ebru
Kağıt ve porselen bezekçiliğinde yüzünde türlü renk ve şekilde boya bulunan suyun üzerine kapamak yoluyla kağıt ve porselene verilen hare budak ve dalga gibi çeşitli süs

Ekser
Büyük demir çivi

Ekspertiz
Bir arsaya veya yapıya değer biçme


Ekspresyonizm
Figüratif resim sanatında bireyselciliğin ve nihilizmin anlatımı olarak özellikle Almanya'da yaygınlaşmış bir akım


Ekstansometre
Cisimlerin deformasyonun ölçmekte kullanılan çok duyarlı bir alet

Ergonomi
İnsan-iş ilişkilerini ve özellikle vücudun yeteneklerine uygun ve en az yorulmayla çalışmayı sağlamak amacıyla makina sandalye masa vb dizaynını kapsayan inceleme alanı

Eskis
Bir tasarımın ön taslağı

Eskalator
Yürüyen merdiven


-F-


Fağfur
İyi porselenden yapılmış Çin işi kase vb

Falçete
Maket bıçağı

Farbala
Perde vb şeylerin kenarına dikilen kırmalı veya büzgülü süs fırfır

Fiber
Sıkıştırılmış ve sentetik reçine ile bağlanmış bitki tellerinden yapılmış yapay tahta

Fresk
Daha yaş iken duvar sıvası üzerine toprak boyalarla yapılan resim

Freze
Bir delik ağzını genişletmek için kullanılan hızlı döner burgu

Frize
Boydan boya çok düzgün çizgileri bulunan (ahşap kaplamada kullanılır)


-G-


Galibarda
Mora çalan kırmızı renkte bir çeşit kök boyası

Gözgü
Ayna

Gravür
Ağaç veya maden üzerine kazılarak yapılan kalıplardan kağıda basılan resim kazıma resim

Grifon
Kartal başlı aslan

Grotto
Doğal bir mağarayı andıracak şekilde deniz kabukları ile süslenmiş yer

Güzey
Gölgede kalan yer

-H-


Halı kilimi
Halı dokusunun dağılmaması için baş ve son tarafına örülen şekilsiz şerit

Halvet
Hamamlarda tek kurnalı yıkanma yeri

Hanay
Sofa hol

Hare
Kimi eşya üzerinde dalgalanır gibi görünen parlak çizgiler dalgır meneviş

Harim
Osmanlı camiilerini mahalleden ayıran duvar

Hasbahçe
Padişah saraylarının bahçelerine eskiden verilen ad

Haşebe
Kalın kuru ağaç

Haşep
Ağacın odun kısmı

Hat
Çizgi

Hatayi
İnce kıvrımlarla birbirine bağlanan madalyonlar içinde toplanan üsluplaştırılmış çiçek ve yapraklardan meydana gelen kıvrıkdallı Türk süslemesi

Hatemkari
Kakmacılık

Hattat
Güzel el yazıları yazan sanatçı

Havra
Musevi tapınağı Sinagog

Helik
Duvar örülürken büyük taşların arasına yerleştirilen küçük taşlar

Hilali
Altın kaplanmış bakır

Hokka
Maden cam ya da topraktan küçük kap

Horoz
Kapı zembereğinin mandalı


-I-


Ilıklık
Roma hamamlarında soğukluk ile sıcaklık arasında yer alan bölüm

Isgrafito
Deri tahta gibi şeyleri kazımakta kullanılan iki ucu saplı eğri bıçak

Işıtın
Toprak kandil


-İ-


İçlik
Eski binalarda iç bölümde bulunan nakışlı camlı alçı pencere

İfraz
Ayırma parselleme parselasyon

İhale
Bir işi birçok isteklinin arasında en uygun görünen koşulları önerene bırakma üsterme

İkon
Rus ve Yunan kiliselerinde renkli İsa Meryem ve aziz tasvirlerine verilen ad

İkonografi
Resim heykel ve öbür plastik sanatların meydana getirdikleri tasvirleri inceleyen bilim

İsfenks
Eski Mısırlılardan kalma kadın başlı aslan vücutlu anıtsal heykel

İsmar
Çivileme mıhlama

İspanyolet
Pencere kanatlarını kapadıktan sonra sürgülemeye yarıyan ve ortasında düzeni işleten kolu bulunan demir sürgü

İspina
Hipodromların ortasındaki eksen duvarı

İşkence
Tutkallanan ahşap parçaları bir süre sıkıştırmak için kullanılan vidalı kıskaç

İvgi
Ağaç oymaya yarar balta


-J-


Jardiniyer
Çiçek yerleştirilen veya konulan bir sandığı taşıyan süslü bir mobilya

Jerfin
Kapı sürmesi

Jips
Alçıtaşı

Jipsoplasti
Alçıdan kabartma süsler yapma sanatı

-K-


Kafesoyma
Mermer tahta gibi gereçleri kafes şeklinde oyarak yapılan süsleme

Kagir
Taş veya tuğladan yapılmış olan yapı

Kaide
Bir anıt veya heykelin üzerinde oturduğu yüksekçe taban

Kakma
Levhalara arkadan kakılıp vurularak yapılan resim

Kalafat
Döşeme tahtalarının arasını üstüpü ile doldurup macun veya ziftle tıkalayarak su geçirmez hale koyma işi

Kalfa
Ustalıktan yetişme mimar yardımcısı

Kalibre
İç çap

Kama
Ahşap parçaları birleştirmek veya sıkıştırmak için kullanılan konik ahşap takoz

Kameriye
Bahçelerde küçük köşk şeklinde yapılan ve üstü yeşillikle sarılan çardak

Karkas
İskeletli bir strüktünün taşıyıcı bölümlerinin hepsine verilen ad

Kerevet
Üzerine şilte serilerek yatmaya veya oturmaya yarıyan ahşap seki

Kerki
Büyük balta

Kermen
Kale germen

Kıtık
Mobilyacılıkta minder yastık gibi şeyleri doldurmak için kullanılan keten veya kendir telleri

Kızılkök
Kök boyası

Kirnas
Kimi Anadolu evlerinin üst katlarında dışa doğru çıkıntılı inşa edilmiş hela

Kitabe
Yazıt

Klape
Bir beton kalıbında kanat tahtalarını bağlayan ahşap parça

Konstrüksiyon
Yapı

Kontur
Çevre çizgisi

Konveks
Dışbükey

Kozöz
Küçük kanape

Körkasa
Bir kapı veya pencere kasasını ya da telaroyu tutturmak üzere alta sonradan görünmeyecek şekilde konulan kasa veya telaro

Köşker
Dülger

Kromatizm
Çok renklilik Mimaride 2Dünya savaşından sonra önem kazanmıştır

Kroşe
Boru ve parçalarını geçtikleri yerlere tutturmak için kullanılan araç

Kundur
Konsol kirişi (Doğu Karadeniz'de)

Kurağ
Sanatsal değeri olan yapı

Kutur
Çap

Kuvars
Doğal billuri silislerin genel adı

Küpeşte
Korkulukların üzerine elin kayması için yerleştirilen ve boydan boya devam eden profilli ahşap maden veya plastik kısım


-L-


Labrum
Romalılarda banyo teknesi

Lahit
Eskiden sinlerin üzerine konulan tabut biçimindeki taş

Lal
Yakut gibi değerli taşlardan sayılan parlak kırmızı renkte billurlaşmış saydam bir alüminyum oksidi

Lama Demiri
Uzun ensiz yassı dikgörtgen kesitli demir

Lata
Yapıda kullanılan dar uzun kereste

Lateks
Bitkilerin çoğu süt görünüşünde olan öz suyu

Lika
Boyacılıkta ve yaldızcılıkta astar olarak kullanılan bir çeşit zamk

Litoloji
Taş bilimi

Lületaşı
Doğal magnezyum silikatından ibaret kolayca yontulup işlenebilen beyaz taş


-M-


Mabet
Tapınak

Mabeyn
Eski konaklarda harem ile selamlık arasında yer alan hem harem hem de selamlık olarak kullanılabilen oda veya daire

Maço
Taş çekici balyoz

Manivela
Bir ucundan bağlı bulunduğu nokta etrafında dönen kol

Mapa
Ucu halkalı cıvata

Maroken
Fas'ta işlenen yumuşak bir cins keçi derisi

Maun
Tespihağacıgillerden Hindistan ve Honduras'ta yetişen büyük bir orman ağacı ve bunun parlak kırmızımtrak renkte sert ve iyi cila tutan kerestesi Güneş ığında koyulaşır ve makbuldür

Maymuncuk
Her kilidi açmaya yarar eğri ve sivri bir demirden ibaret alet

Mefruşat
Döşemelik eşya

Meneviş
Su yüzünde maden ve ipekli kumaş gibi şeylerde görülen ince dalgalar Hare

Menfez
Girecek veya geçecek yer delik ağız açma

Menzil
Konak yeri

Meşe
Gürgengillerden kerestesi dayanıklı bir ağaç Sert olduğundan iyi cila tutar(akmeşe karameşe tüylümeşe mantar meşesi kızılmeşe)

Mıcır
Kırmataş

Mıskala
Maden parlatmaya yarar

Mine
Maden eşya üzerine kaplanan renkli cam tabakası

Minyatür
Yazma kitaplarda bulunan ince bir sanatla işlenen küçük renkli resimlere verilen ad

Moket
Doğal veya yapay hammaddeli duvardan duvara döşenen bir çeşit halı

Mozaik
Türlü renklerde küçük taş cam çömlek parçalarının yan yana getirilmesiyle yapılan duvar döşeme tavan kaplaması şeklinde resim ve bezeme işi Mozaik tasvir şeklinde veya geometrik düzende olabilir


-N-


Nakkaş
Ressam

Nervür
Kaburga damar diş

Nihale
Sofrada kullanılan tencere altlığı

Niş
Çoğunun üstü kemerli duvar hücresi

Nötr
Yansız tarafsız


-O-

Odeon
Eski Yunanda içinde konserler verilen şiirler okunan basamaklı yer

Oniks
Damarlı akik

-Ö-


Öntasar
Herhangibir tasarının ilk biçimi Avan proje

Örek
Duvarcı ve dülger eliyle meydana gelmiş yapı

Ören
Eski yapı veya şehir kalıntısı Harabe


-P-


Pafta
Üzerine proje çizilen levha

Palafit
Göl üzerine yapılan ilkel ev

Palandız
Çeşmenin musluk taşı

Palledyen
Gotik ve klasik ögelerin karışımına karşı İngiltere ve Fransa'da bir tepki olarak doğmuş bir akımdır

Palmet
Palmiye dalı yelpaze şeklinde kabartma desen

Paraçol
Saçak cumba gibi çıkmaların altına konan destek

Parsel
Belli bir amaç için ayrılmış arazi parçası

Paska
Doğu Karadeniz'de köhne yapı serander

Patyo
Bir evde taş döşeli avlu

Pergola
Dikmeler ve sık kirişleme ile yapılan ve üzerine yeşillik sardırılan gölgelik

Perspektif
Eşyayı durağan bir noktaya göre uzaklıklarını ve aralarındaki duruş ayırımlarını canlandıracak şekilde resimleme yolu

Pervaz
Bir şeyin çevresine veya kenarına uzunluğuna eklenen dar kenarlık

Peyke
Bazı yerlerde özellikle eski kahvelerde bulunan sedir

Peyzaj Mimarisi
Bahçe Mimarlığının diğer adı; bir toprak parçasını bitki su taş gibi doğa elemanları ile düzenleme sanatı

Pirinç
Bakıra çinko karıştırılarak elde edilen bir alaşım

Pirometre
Fırınlardaki yüksek sıcaklığı ölçer alet

Planya
Uzunluğu fazla olan yüzeylerin düzeltilmesinde kullanılan uzun rende düzleme rendesi

Platin
Rengi gümüşten esmerce yumuşak kolay işlenir oksitlenmez asitlere karşı dayanıklı Pt simgesiyle gösterilen maden

Polyester
Cila işlerinde cam elyafı ile donatılmış olarak mobilya ve çeşitli yapı elemanları yapmakta kullanılan sentetik reçinenin adı

Pompadur
Fransa'da XV Louis devrinde ortaya çıkan mobilya ve bezeme tarzı

Portal
Taç kapı

Proje
Bir yapının gerçekleşmesi için yapılan plan kesit ve diğer ayrıntıların tümü

Puşide
Türbelerde sandukaların üzerine örtülen yeşil örtü

Pürmüz Lambası
Benzin gazyağı ve ispirto ile çalışan taşınabilir ağzından püskürttüğü alev ile lehim yapma gibi işlerde kullanılan aygıt

PVC
Elektrik kablolarının yalıtımında suya karşı geçirimsizlik sağlanmasında kullanılan yanmaz bir polimer vinli reçine Döşeme kaplama gereçleri yapmakta kullanılan PVC'den temiz ve pissu boruları da yapılmaktadır


-R-


Rahle
Üzerine kitap koyup bağdaş kurarak önüne oturulan bir çeşit alçak masa

Raspa
Demir veya tahtayı kazımak için kullanılan iri dişli çelik eğe törpü


Rasyonalizm
1900'lerde başlayan ve 1928 yılında CIAM toplantısı ile daha da ağırlık kazanan mimarlık akımı Duygu yerine akıl ve mantığın pozitif bilimlerin ön plana geçtiği bu akıma fonksiyonellikte denir

Rejans Tarzı
Fransa'da XIV ve XV Louis üslupları arasında bir geçit üslubu (1715-1723)

Restorasyon
Aslına sadık kalınarak onarma işi

Reze
İnce talaş

Rondela
Cıvata başlarının veya somunların altına yerleştirilen ortası delik yuvarlak yassı madeni parça pul

Rotond
Planı bir daire olan kubbeli yapı

Rögar
Kanalizasyonda yer altındaki temizleme parçalarını kontrol etmek ve çeşitli doğrulardan gelen boruları başka bir doğruya yöneltmek için yapılan baca lağım bacası

Röleve
Bir yapının bütün boyutlarını ölçerek plan kesit ve görünüşünü yeniden çıkarma ölçüleme

Röper
Bir doğrultuyu bir düzeyi bir yüksekliği belirlemek veya yeniden bulmak üzere bir duvar jalon ya da arazi üzerine konulan işaret


-S-


Saç
Demir levha

Sağır
Penceresiz saydamsız

Sahanlık
Binalarda kapı önünde merdiven başlarında veya ortasında olan boşluk

Saykal
Maden parçalarının üzerine vurulan cila


Sedef
Midye ve istiridye gibi hayvanların süs eşyası yapmak için kullanılan beyaz parlak ve renkser kabuğu

Sedefkar
Sedef işleyen sanatçı

Sinagog
Musevi tapınağı

Sismoloji
Yer hareketlerini ve depremleri inceleyen bilim dalı

Sundurma
Yağmur veya güneşten korunmak için bir kapı üstüne veya duvar önüne yapılan saçak

Sunta
Ahşap yonya levhası

Süpürgelik
Yapılarda duvarların döşeme ile birleştiği yerlere yerleştirilen ve boydan boya giden 5-8 cm yüksekliğinde ahşap taş metal veya plastik şerit


-T-


Tahrilli Cam
Çeşmibülbül

Takçagöz
Duvarlarda öteberi koymak için bırakılan dolap içi gibi girgin yuva oyuk raf

Takke
Yarım kule şeklindeki kubbenin üst bölümü; küçük yassı kubbe

Tandır
Yere çukur kazılarak yapılan bir çeşit fırın

Taraça
Oturup hava almaya yarayan düz ve çevresi açık yüksekçe yer seki Teras

Tarz
Üslup

Taşeron
Büyük bir işin bir bölümünü yapmayı asıl müteahhitten üzerine alan ikinci üstenci

Tav
İşlenecek bir nesnede bulunması gereken ısı nem gibi durum

Telkari
Gümüş veya altın tellerden meydana getirilen motiflerlerle süslü (Telkari bir vazo)

Temren
Demir parmaklık çubuklarının ucundaki sivri kısım


Terrakotta
Sarıdan kızıl kahveye kadar değişik renklerde tuğla ve kiremitten çok daha düzgün ince dokulu pişmiş toprak

Tezhip
Yaldız ve boya ile bezeme işi

Tezyin
Bezeme süsleme

Tırkaz
Kapıyı sıkıca kapamak için arkasına enine sürülen demir veya ağaç

Tunç
Bakır çinko ve kalay karışımı olup pirinci andıran sarı bir alaşım

Türkuvaz
Firuze Firuze rengi Türk mavisi


-U-


Ufki
Yatay

Ustuka
Sönmüş kireç




-Ü-


Üstüpü
Kalafat işlerinde kullanılan didilmiş kendir

Ütopya
Gerçekleşmesi olanaksız tasarı ya da düşünce

Üzengi
Kirişleri veya bazı çatkı parçalarını taşımak üzere altlarına geçirilen U şeklinde bükülmüş lama demiri veya yuvarlak demir

Üzgeç
Çekilip alınır ip merdiven


-V-


Varak
Yazılmış kağıt- Altın gümüş veya başka madenleri döverek meydana getirilen ince yaprak Folyo

Vasistas
Pencere ve kapı üzerinde bulunan havanın değiştirilmesine yarar açılır-kapanır pencere

Vidanjör
Septik çukurlarının suyunu boşaltan

Vihara
Hindistan'da Buda manastırı

Vitray
Pencereleri süslemek için; kesilmiş renkli camları ince kurşun veya ağaç çubuklarla ya da alçı ile birbirine bağlayarak yapılan resim

Vitrifiye
Camlaşmış camsı; vitrifiye seramik


-Y-


Yüksük
Mobilya'da vida başlarını örtmek için kullanılan yüksük biçiminde maden parça


Yüz
Yapının cephesi