Lontanie
16.Ağustos.2018, 03:25
Nuri demirag, 1936 senesi ortalarina dogru ucak fabrikasi icin hazirliklara baslamis ve ilk etapta on senelik bir program yapmisti. 17 eylul 1936'da da fiilen tesebbuse gecti ve bir cekoslovak firmasi ile anlasarak besiktas'ta hayrettin iskelesi'nde, bugun deniz muzesi olarak kullanilan, o zamana gore modern bir bina yaptirdi. programa gore burasi etut atolyesi olacak, asil buyuk fabrika da memleketi olan sivas divrigi'de kurulacakti.
Bu arada turk hava kurumu 10 tane egitim ucagi ve 65 tane de planor siparisi vermisti. nuri demirag ve ekibi, bir yandan bu siparisleri yapmak icin tum gayretlerini sarfederken, bir yandan da yepyeni bir model gelistirmislerdi. bu nu.d.38 ismini tasiyacak olan alti kisilik, cift motorlu, govdesi aluminyum kaplama bir yolcu ucagi idi.
Turkler'in kendi ucaklarini kendilerinin yapmasi belli basli ucak fabrikalarini endiselendirmisti. ama yine de turkler'in iyi bir ucak sanayii kurabileceklerine inanamiyorlardi.
Nuri demirag'in besiktas'taki fabrikada yapilan ve hic bir bozukluk gostermeden basarili ucuslarina devam eden ucaklari, turkiye'de oldugu kadar yurtdisinda da buyuk yankilar uyandirmisti.
"Evet bu seferde havacilik’ta ya da uçak yapımında teknolojiyi nasıl ıskalamışız diye yazalım dedim ve aşağıda inanılması zor ancak acı gerçekleri yazacağım. okudukça üzüleceksiniz. ancak tarihini iyi bilmeyen hem atılım yapma da, hem de proje üretme de çok zorlanır. bu nedenle biz mühendislerin özellikle türkiye’nin sanayileşme tarihini iyi bilmemiz gerekir. sonunda yine yorumu sizlere bırakıyorum.... nedeni ise Atatürk... “ben sizlerden fikri hür, vicdanı hür, irfanı hür nesiller yetiştirmenizi istiyorum” diyor!
Ulu önder bizim şimdilerde görebildiğimiz; içimizdeki okumuş ancak bunları göremeyen kesimler olmasına rağmen 1920’li yıllarda yukarıdaki 3 teknolojik sıralamayı sanki sezmiş gibi hemen 1. sıradaki için kolları sıvamış . . .
Atatürk’ün emriyle 16 şubat 1925 tarihinde “türkiye tayyare cemiyeti” kuruldu. daha sonraları isim “türk hava kurum” (thk) olarak değiştirildi. gayesi planörcülük, motorlu tayyarecilik, paraşütçülük ve modelcilik dallarında kamplar eğitim tesisleri yarışma vb. faaliyetler düzenlemek. 1928 yılında “tayyare makine mektebi” açıldı. fransa ve almanya’ya uçak mühendisliği eğitimi için öğrenciler gönderildi. 1925 yılında ankara-akköprü de kurulan marangoz atölyesi daha sonraları planör imalathanesi halini aldı. 1939 yılına kadar 150 adet planör yapıldı. 1935'te türk kuşu hizmete girdi. 1933 yılında havayolları devlet işletme idaresi (hdii) kuruldu. adı daha sonra türk hava yolları (thy) oldu. ilk filoda 28 koltuk kapasiteli 5 küçük uçak vardı. sadece ankara-eskişehir arasında uçuluyordu. *
Atatürk’ün “bütün tayyarelerimizin ve motorlarının memleketimizde yapılması ve hava harp sanayinin bu esasa göre inkişaf ettirilmesi icap eder” sözleriyle 1925 yılında tayyare otomobil ve motor türk anonim şirketi tomtaş kuruldu.
6 ekim 1928'de kayseri'de türk-alman işbirliği ile junkers a-20 modeli uçak üretimine başladı. daha sonra çıkan anlaşmazlık nedeni ile 3 mayıs 1929'da almanlar tüm hisselerini th kurumuna devretti.
1932 yılına kadar ;
junkers a-20 den 15 adet üretildi ve uçakların telsizleri de mevcuttu. 1932'den sonra amerikan curtis-wright montajına başlandı.
1938 yılına kadar; 145 adet alman gotha, 112 adet ingiliz miles-magister tipi uçak imal edildi.
1939 yılında uçak üretimi türk hava kuvvetlerine verildi. 1945 yılında başlayan amerikan yardımları nedeni ile üretim durduruldu. atatürk'ün sanayi devrimlerindeki ilk geri adımın ölümünden 6 yıl bile geçmeden gelmesi ne kadar enteresan değil mi?
Özel sektör ise;
1936 yılında nuri demirağ ile havacılık sektörüne girdi. istanbul-beşiktaş’ta tasarım ve prototip atölyesi, sivas-divriğ de uçak fabrikası ve havacılık okulu tesisi kurdu.
1937'de selahaddin alan, beşiktaş-hayrettin iskelesinde etüt atölyesi, 1945 de divriğ de gök uçuş okulunu kurdu.
Nuri demirağ, yeşilköy de şimdiki atatürk hava limanı olan yerde hava alanı yaptırdı. ilk paraşüt imalatını da nuri bey bu tesisler de yaptı. thk'na 65 adet planör, 10 adet eğitim uçağı yapıp teslim etti. kendi geliştirdiği nud- 36 modelinden 24 adet imal etti. almanlar ile nud-38 modeli uçak geliştirdi. imal edilen uçakların şartnameye aykırı olduğu iddiası ile uçaklar reddedildi. mahkeme bilirkişisi nuri bey'i haklı bulmasına rağmen davayı kaybetti. ikinci dünya savaşında uçak yedek parçası üretimi yapan tesis üretimi durdurdu. ispanya, irak ve iran’dan gelen uçak taleplerine hükümet engel oldu. gök okulları kapatıldı. hava alanı istimlak edildi. elde kalan uçaklar ise devredilmeyip hurdacıya satıldı!!
1940 yılından sonra thk etimesgut uçak fabrikasını organize etti. fabrikada ilk olarak ingiliz miles-magister eğitim uçakları yapıldı. 1944 yılına kadar 30 uçak teslimatı yapıldı. kurulan tasarım bölümünde ise 6 yük. mühendis, 4 mühendis ve iki ressam çalışmaktaydı. yapılan modeller: thk-3 akrobasi planörü, thk-4 okul planörü, thk-5 ambulans uçağı, thk-7ve 9 eğitim planörleri, thk-11 turizm uçakları. . .
Thk uçak motorları fabrikası gazi orman çiftliğinde kuruldu. tesis önce gipsy uçak motoru yaptı. kapasite altı çalıştığı için musluk, piston, kuyu tulumbası vb. gibi birçok üretimi gerçekleştirdi. 1950 yılında dönemin en büyük hava tüneli kuruldu. aht (ankara hava tüneli). 1956'da genelkurmaya devredildi. depo olarak kullanıldı. o yıllarda bu işlere genelde karşı duran demokrat parti iktidarı devam etmekteydi. sürekli uçak ithal eden hükümet nedeni ile yeterli siparişi alamayan tesislerden 1952'de uçak fabrikası ve 1954'te motor fabrikası sessizce kapatılmaları için makine kimya kurumuna devredildi.
Motor fabrikası 1955'te türk traktör fabrikasına dönüştürüldü. şimdiki odtü-ostim ara bağlantı yolunun sağındaki fabrikadır.
uçak fabrikası ise 1959 yılında üretimi durdurdu. yedek parça üreten tesis 1968 yılında tekstil makineleri fabrikasına dönüştürüldü. yeri ise etimesgut eski onkoloji hastanesi karşısıydı. böylece bu iki fabrika derdest edilip kapanmış, abd’li dostlarımızın isteklerini demokrat parti harfiyen uygulamıştı. işte havacılık teknolojisinide böyle iskalamişiz. "
Nuri demirağ, uçakların performansını ispat ettiği halde mukavelesi iptal edilir ve bu yüzden iflas eder.
1954'te vecihi hürkuş “hürkuş havayolları”nı kurar; benzer sabotajlar ve engellemeler sonucunda, havayolu şirketinin faaliyetlerine son vermek zorunda kalır. bu olaylar olurken 1940'lı yıllarda ankara etimesgut’ta uçak fabrikası kurulmuştur. bu fabrika savaş nedeniyle ülkelerinden kaçan polonyalı uçak mühendislerinin yardımıyla ciddi yol almıştı. bu tesiste çok sayıda uçak yapıldı, 200’den fazla uçak ihraç edildi. maalesef 5–6 senelik bir faaliyetten sonra yine nato ve abd yardımları gerekçe gösterilerek, uçak ar-ge ve üretim çalışmalarına son verildi.
Uçak fabrikasında tasarlanan 16 değişik uçak ve planör dizaynından belki de en ilginci, kapatılmadan önce üzerinde çalışılan jet motorlu thk–16 olarak adlandırılan mehmetçik'ti. türk mühendisleri tarafından tasarlanan mehmetçik jet eğitim uçağı projesi arkasında hiç bir belge bırakmadan kayboldu. "
Bu arada turk hava kurumu 10 tane egitim ucagi ve 65 tane de planor siparisi vermisti. nuri demirag ve ekibi, bir yandan bu siparisleri yapmak icin tum gayretlerini sarfederken, bir yandan da yepyeni bir model gelistirmislerdi. bu nu.d.38 ismini tasiyacak olan alti kisilik, cift motorlu, govdesi aluminyum kaplama bir yolcu ucagi idi.
Turkler'in kendi ucaklarini kendilerinin yapmasi belli basli ucak fabrikalarini endiselendirmisti. ama yine de turkler'in iyi bir ucak sanayii kurabileceklerine inanamiyorlardi.
Nuri demirag'in besiktas'taki fabrikada yapilan ve hic bir bozukluk gostermeden basarili ucuslarina devam eden ucaklari, turkiye'de oldugu kadar yurtdisinda da buyuk yankilar uyandirmisti.
"Evet bu seferde havacilik’ta ya da uçak yapımında teknolojiyi nasıl ıskalamışız diye yazalım dedim ve aşağıda inanılması zor ancak acı gerçekleri yazacağım. okudukça üzüleceksiniz. ancak tarihini iyi bilmeyen hem atılım yapma da, hem de proje üretme de çok zorlanır. bu nedenle biz mühendislerin özellikle türkiye’nin sanayileşme tarihini iyi bilmemiz gerekir. sonunda yine yorumu sizlere bırakıyorum.... nedeni ise Atatürk... “ben sizlerden fikri hür, vicdanı hür, irfanı hür nesiller yetiştirmenizi istiyorum” diyor!
Ulu önder bizim şimdilerde görebildiğimiz; içimizdeki okumuş ancak bunları göremeyen kesimler olmasına rağmen 1920’li yıllarda yukarıdaki 3 teknolojik sıralamayı sanki sezmiş gibi hemen 1. sıradaki için kolları sıvamış . . .
Atatürk’ün emriyle 16 şubat 1925 tarihinde “türkiye tayyare cemiyeti” kuruldu. daha sonraları isim “türk hava kurum” (thk) olarak değiştirildi. gayesi planörcülük, motorlu tayyarecilik, paraşütçülük ve modelcilik dallarında kamplar eğitim tesisleri yarışma vb. faaliyetler düzenlemek. 1928 yılında “tayyare makine mektebi” açıldı. fransa ve almanya’ya uçak mühendisliği eğitimi için öğrenciler gönderildi. 1925 yılında ankara-akköprü de kurulan marangoz atölyesi daha sonraları planör imalathanesi halini aldı. 1939 yılına kadar 150 adet planör yapıldı. 1935'te türk kuşu hizmete girdi. 1933 yılında havayolları devlet işletme idaresi (hdii) kuruldu. adı daha sonra türk hava yolları (thy) oldu. ilk filoda 28 koltuk kapasiteli 5 küçük uçak vardı. sadece ankara-eskişehir arasında uçuluyordu. *
Atatürk’ün “bütün tayyarelerimizin ve motorlarının memleketimizde yapılması ve hava harp sanayinin bu esasa göre inkişaf ettirilmesi icap eder” sözleriyle 1925 yılında tayyare otomobil ve motor türk anonim şirketi tomtaş kuruldu.
6 ekim 1928'de kayseri'de türk-alman işbirliği ile junkers a-20 modeli uçak üretimine başladı. daha sonra çıkan anlaşmazlık nedeni ile 3 mayıs 1929'da almanlar tüm hisselerini th kurumuna devretti.
1932 yılına kadar ;
junkers a-20 den 15 adet üretildi ve uçakların telsizleri de mevcuttu. 1932'den sonra amerikan curtis-wright montajına başlandı.
1938 yılına kadar; 145 adet alman gotha, 112 adet ingiliz miles-magister tipi uçak imal edildi.
1939 yılında uçak üretimi türk hava kuvvetlerine verildi. 1945 yılında başlayan amerikan yardımları nedeni ile üretim durduruldu. atatürk'ün sanayi devrimlerindeki ilk geri adımın ölümünden 6 yıl bile geçmeden gelmesi ne kadar enteresan değil mi?
Özel sektör ise;
1936 yılında nuri demirağ ile havacılık sektörüne girdi. istanbul-beşiktaş’ta tasarım ve prototip atölyesi, sivas-divriğ de uçak fabrikası ve havacılık okulu tesisi kurdu.
1937'de selahaddin alan, beşiktaş-hayrettin iskelesinde etüt atölyesi, 1945 de divriğ de gök uçuş okulunu kurdu.
Nuri demirağ, yeşilköy de şimdiki atatürk hava limanı olan yerde hava alanı yaptırdı. ilk paraşüt imalatını da nuri bey bu tesisler de yaptı. thk'na 65 adet planör, 10 adet eğitim uçağı yapıp teslim etti. kendi geliştirdiği nud- 36 modelinden 24 adet imal etti. almanlar ile nud-38 modeli uçak geliştirdi. imal edilen uçakların şartnameye aykırı olduğu iddiası ile uçaklar reddedildi. mahkeme bilirkişisi nuri bey'i haklı bulmasına rağmen davayı kaybetti. ikinci dünya savaşında uçak yedek parçası üretimi yapan tesis üretimi durdurdu. ispanya, irak ve iran’dan gelen uçak taleplerine hükümet engel oldu. gök okulları kapatıldı. hava alanı istimlak edildi. elde kalan uçaklar ise devredilmeyip hurdacıya satıldı!!
1940 yılından sonra thk etimesgut uçak fabrikasını organize etti. fabrikada ilk olarak ingiliz miles-magister eğitim uçakları yapıldı. 1944 yılına kadar 30 uçak teslimatı yapıldı. kurulan tasarım bölümünde ise 6 yük. mühendis, 4 mühendis ve iki ressam çalışmaktaydı. yapılan modeller: thk-3 akrobasi planörü, thk-4 okul planörü, thk-5 ambulans uçağı, thk-7ve 9 eğitim planörleri, thk-11 turizm uçakları. . .
Thk uçak motorları fabrikası gazi orman çiftliğinde kuruldu. tesis önce gipsy uçak motoru yaptı. kapasite altı çalıştığı için musluk, piston, kuyu tulumbası vb. gibi birçok üretimi gerçekleştirdi. 1950 yılında dönemin en büyük hava tüneli kuruldu. aht (ankara hava tüneli). 1956'da genelkurmaya devredildi. depo olarak kullanıldı. o yıllarda bu işlere genelde karşı duran demokrat parti iktidarı devam etmekteydi. sürekli uçak ithal eden hükümet nedeni ile yeterli siparişi alamayan tesislerden 1952'de uçak fabrikası ve 1954'te motor fabrikası sessizce kapatılmaları için makine kimya kurumuna devredildi.
Motor fabrikası 1955'te türk traktör fabrikasına dönüştürüldü. şimdiki odtü-ostim ara bağlantı yolunun sağındaki fabrikadır.
uçak fabrikası ise 1959 yılında üretimi durdurdu. yedek parça üreten tesis 1968 yılında tekstil makineleri fabrikasına dönüştürüldü. yeri ise etimesgut eski onkoloji hastanesi karşısıydı. böylece bu iki fabrika derdest edilip kapanmış, abd’li dostlarımızın isteklerini demokrat parti harfiyen uygulamıştı. işte havacılık teknolojisinide böyle iskalamişiz. "
Nuri demirağ, uçakların performansını ispat ettiği halde mukavelesi iptal edilir ve bu yüzden iflas eder.
1954'te vecihi hürkuş “hürkuş havayolları”nı kurar; benzer sabotajlar ve engellemeler sonucunda, havayolu şirketinin faaliyetlerine son vermek zorunda kalır. bu olaylar olurken 1940'lı yıllarda ankara etimesgut’ta uçak fabrikası kurulmuştur. bu fabrika savaş nedeniyle ülkelerinden kaçan polonyalı uçak mühendislerinin yardımıyla ciddi yol almıştı. bu tesiste çok sayıda uçak yapıldı, 200’den fazla uçak ihraç edildi. maalesef 5–6 senelik bir faaliyetten sonra yine nato ve abd yardımları gerekçe gösterilerek, uçak ar-ge ve üretim çalışmalarına son verildi.
Uçak fabrikasında tasarlanan 16 değişik uçak ve planör dizaynından belki de en ilginci, kapatılmadan önce üzerinde çalışılan jet motorlu thk–16 olarak adlandırılan mehmetçik'ti. türk mühendisleri tarafından tasarlanan mehmetçik jet eğitim uçağı projesi arkasında hiç bir belge bırakmadan kayboldu. "