Lontanie
23.Mart.2018, 23:02
Medeni hukukun alt dalı olan Esya Hukuku kişilerin eşya üzerindeki hâkimiyet mesafelerini belirler. Esya Hukuku Nedir Sorusunun cevabı eşya üzerine kurulan hâkimiyetten doğabilecek haklar Eşya Hukuku adı altında işlenir. Kişilerin eşya üzerindeki hakları taşınamaz eşyalar ve taşınır eşyalar şeklinde incelenir.
EŞYA KAVRAMININ ANLAMI NEDİR?
Kişilerin üzerinde yasal hâkimiyet kurduğu ekonomik değerleri olan maddi varlıkladır. Bir maddi varlığın eşya diye tanımlanması için bazı özellikleri olmalıdır;
Sınırlanabilir olması gerekir.
Kişilerin üzerinde hukuki hâkimiyet kurabilecek özelliği olmalı. (ormanlar üzerinde hâkimiyet kurulmaz)
Kişisel olamaz. ( insan organları eşya sayılmaz)
Ekonomik değer taşıyor olmalı.
Bir parçadan oluşan eşyaların hukuki nitelikteki adı basit eşyadır. Birden fazla basit eşyanın birleşip kendisinden bağımsız eşya oluşturmasına birleşik eşya denmektedir. Birleşik eşyanın parçalarına ayrılmaz parça denmektedir. Bunlar eşya hukuku pratik çalışmaları sağlar ve kolaylıkla öğrenmenizde yardımcı olan terimlerdir. Kişilerin eşya üzerindeki yasal hâkimiyetleri 2 şekilde incelenir.
Hukuki Hâkimiyet: eşya üzerindeki hukuki hâkimiyet ayni haklardır. Eğer bir mal hâkimiyeti başka bir mala dayanırsa hukuki hâkimiyettir.
Fiili Hâkimiyet: eşya üzerimdeki fiili hâkimiyete zilyetlik denmektedir. Eğer mal hâkimiyeti hakka dayanıyorsa veya dayanmıyorsa bu fiili hâkimiyet olur.
Eşyanın hukuki hâkimiyeti ve fiili hâkimiyeti normal şartlarda aynı kişi üzerindedir. Bazı durumlarda bu hakların farklı kişilerde olduğu görülebiliyor. Zilyetlik her ne kadar taşınmaz mallar için kullanılsa da, taşınır mallar üzerinde de etkisi olabiliyor. Zilyetlik taşınır mallar üzerinde ayni haklarda etkili olmaktadır. Malın zilyetliğinin aksi ispat edilene kadar malın maliki sayılır. Taşınmaz mallarda tapu sicili önemlidir. Taşınır malların zilyetliğini, taşınmaz mallarda tapu siciliyle yerine getirilir. Tapu sicilinde mal üzerinde malik olan kişi aksi ispat edilene kadar malik olarak kalır.
EŞYA HUKUKUNUN ÖNEMİ
Eşya hukuku kişiler açısından ve devlet açısından önemlidir. Devlet mülkiyet hakkı üzerine getirdiği sınırlamalarla farklı nitelikler kazanır. Mesela mülkiyet hakkı üzerinde çok fazla sınırlama getiren veya mülkiyet hakkını hiç tanımayan devletler sosyalist devlet anlayışını benimserler. Mülkiyet hakkı üzerinde sadece istisnai durumlarda sınırlama getiriyor ve mülkiyet hakkını benimsiyorsa bu devlet liberal devlet anlayışını benimsemiştir. Türkiye Cumhuriyeti Devleti mülkiyet üzerinde kanunda belirlenen durumlar haricinde sınırlamalar getirmez bu sebeple liberal devlet anlayışını benimsemiş durumdadır.
EŞYA HUKUKU KAYNAKLARI
Medeni Kanun (zilyetlik, tabu sicili, ayni ve sınırlı ayni haklar)
Kanunlar (tapu kanunu, kadastro kanunu, noterlik kanunu, kıyı kanunu, orman kanunu, kat mülkiyeti kanunu, arsa ofisi kanunu)
İçtihatlar: Kaza İçtihatları (dava ve yargı) – İlmi İçtihatlar (bilimsel)
ZİLYETLİĞİN KAZANILMASI NASIL OLUR?
Aslen kazanma: eşyanın zilyetliğini direk olarak tek taraflı fiiliyle kazanılmasıdır. Mesela kişinin avladığı hayvanlar üzerinde zilyetliğini aslen kazanmış olur.
Tesisen kazanma: mevcut bir eşyanın üzerindeki zilyetliği başka bir kişiye isteyerek verilmesidir. Mesela bir kişi evini başka bir kişiye kiralayarak zilyetliğini teslim etmiş o kişi evi kiralayarak eşya üzerinde tesisen zilyetliğini kazanmıştır.
Miras yoluyla kazanma: miras durumunun oluşmasıyla eşya zilyetliği kanun yoluyla mirasçıya geçer.
Devren kazanma: bir eşya üzerindeki zilyetliği rıza ile başka bir kişiye geçirilmesidir. Zilyetliğinin devri başka bir kişiye geçirilmesi ile olur.
Zilyetliğin kaybedilmesi ise eşya üzerindeki hâkimiyetin yasal kullanımının sürekli ortada kaldırılmasıdır. Zilyetliğin ortadan kalkması kişinin rızası ile hakkı terk etmesi veya isteği dışında çalınması ve kaybedilmesinden oluşur.
ZİLYETLİĞİN İDARİ YOLLARLA KORUNMASI
Eşya kanunu zilyetliği idari yollar tarafından korunmasını sadece taşınmaz mallar için geçerli kılmıştır. Mal zilyetliğine yapılan tecavüzün önlenmesi kanunu taşınmaz malların zilyetliğini korumaktadır. İdari makamın zilyetliğin korunması ile aldığı kararlarda idari yargı yolu açıktır. Taşınmaz mallar üzerinde hak iddia eden kişilerin adli yargıya başvurma hakları saklıdır. İdari yollarla zilyetliğin korunması saldırının öğrenildiği tarihten itibaren atmış gün içinde, saldırının oluştuğu tarihten itibaren bir yıl içinde kaymakama veya valiye başvurulması gerekir.
EŞYA KAVRAMININ ANLAMI NEDİR?
Kişilerin üzerinde yasal hâkimiyet kurduğu ekonomik değerleri olan maddi varlıkladır. Bir maddi varlığın eşya diye tanımlanması için bazı özellikleri olmalıdır;
Sınırlanabilir olması gerekir.
Kişilerin üzerinde hukuki hâkimiyet kurabilecek özelliği olmalı. (ormanlar üzerinde hâkimiyet kurulmaz)
Kişisel olamaz. ( insan organları eşya sayılmaz)
Ekonomik değer taşıyor olmalı.
Bir parçadan oluşan eşyaların hukuki nitelikteki adı basit eşyadır. Birden fazla basit eşyanın birleşip kendisinden bağımsız eşya oluşturmasına birleşik eşya denmektedir. Birleşik eşyanın parçalarına ayrılmaz parça denmektedir. Bunlar eşya hukuku pratik çalışmaları sağlar ve kolaylıkla öğrenmenizde yardımcı olan terimlerdir. Kişilerin eşya üzerindeki yasal hâkimiyetleri 2 şekilde incelenir.
Hukuki Hâkimiyet: eşya üzerindeki hukuki hâkimiyet ayni haklardır. Eğer bir mal hâkimiyeti başka bir mala dayanırsa hukuki hâkimiyettir.
Fiili Hâkimiyet: eşya üzerimdeki fiili hâkimiyete zilyetlik denmektedir. Eğer mal hâkimiyeti hakka dayanıyorsa veya dayanmıyorsa bu fiili hâkimiyet olur.
Eşyanın hukuki hâkimiyeti ve fiili hâkimiyeti normal şartlarda aynı kişi üzerindedir. Bazı durumlarda bu hakların farklı kişilerde olduğu görülebiliyor. Zilyetlik her ne kadar taşınmaz mallar için kullanılsa da, taşınır mallar üzerinde de etkisi olabiliyor. Zilyetlik taşınır mallar üzerinde ayni haklarda etkili olmaktadır. Malın zilyetliğinin aksi ispat edilene kadar malın maliki sayılır. Taşınmaz mallarda tapu sicili önemlidir. Taşınır malların zilyetliğini, taşınmaz mallarda tapu siciliyle yerine getirilir. Tapu sicilinde mal üzerinde malik olan kişi aksi ispat edilene kadar malik olarak kalır.
EŞYA HUKUKUNUN ÖNEMİ
Eşya hukuku kişiler açısından ve devlet açısından önemlidir. Devlet mülkiyet hakkı üzerine getirdiği sınırlamalarla farklı nitelikler kazanır. Mesela mülkiyet hakkı üzerinde çok fazla sınırlama getiren veya mülkiyet hakkını hiç tanımayan devletler sosyalist devlet anlayışını benimserler. Mülkiyet hakkı üzerinde sadece istisnai durumlarda sınırlama getiriyor ve mülkiyet hakkını benimsiyorsa bu devlet liberal devlet anlayışını benimsemiştir. Türkiye Cumhuriyeti Devleti mülkiyet üzerinde kanunda belirlenen durumlar haricinde sınırlamalar getirmez bu sebeple liberal devlet anlayışını benimsemiş durumdadır.
EŞYA HUKUKU KAYNAKLARI
Medeni Kanun (zilyetlik, tabu sicili, ayni ve sınırlı ayni haklar)
Kanunlar (tapu kanunu, kadastro kanunu, noterlik kanunu, kıyı kanunu, orman kanunu, kat mülkiyeti kanunu, arsa ofisi kanunu)
İçtihatlar: Kaza İçtihatları (dava ve yargı) – İlmi İçtihatlar (bilimsel)
ZİLYETLİĞİN KAZANILMASI NASIL OLUR?
Aslen kazanma: eşyanın zilyetliğini direk olarak tek taraflı fiiliyle kazanılmasıdır. Mesela kişinin avladığı hayvanlar üzerinde zilyetliğini aslen kazanmış olur.
Tesisen kazanma: mevcut bir eşyanın üzerindeki zilyetliği başka bir kişiye isteyerek verilmesidir. Mesela bir kişi evini başka bir kişiye kiralayarak zilyetliğini teslim etmiş o kişi evi kiralayarak eşya üzerinde tesisen zilyetliğini kazanmıştır.
Miras yoluyla kazanma: miras durumunun oluşmasıyla eşya zilyetliği kanun yoluyla mirasçıya geçer.
Devren kazanma: bir eşya üzerindeki zilyetliği rıza ile başka bir kişiye geçirilmesidir. Zilyetliğinin devri başka bir kişiye geçirilmesi ile olur.
Zilyetliğin kaybedilmesi ise eşya üzerindeki hâkimiyetin yasal kullanımının sürekli ortada kaldırılmasıdır. Zilyetliğin ortadan kalkması kişinin rızası ile hakkı terk etmesi veya isteği dışında çalınması ve kaybedilmesinden oluşur.
ZİLYETLİĞİN İDARİ YOLLARLA KORUNMASI
Eşya kanunu zilyetliği idari yollar tarafından korunmasını sadece taşınmaz mallar için geçerli kılmıştır. Mal zilyetliğine yapılan tecavüzün önlenmesi kanunu taşınmaz malların zilyetliğini korumaktadır. İdari makamın zilyetliğin korunması ile aldığı kararlarda idari yargı yolu açıktır. Taşınmaz mallar üzerinde hak iddia eden kişilerin adli yargıya başvurma hakları saklıdır. İdari yollarla zilyetliğin korunması saldırının öğrenildiği tarihten itibaren atmış gün içinde, saldırının oluştuğu tarihten itibaren bir yıl içinde kaymakama veya valiye başvurulması gerekir.