Lontanie
08.Mart.2018, 04:45
Hatay’ın Türkiye’ye katılması
Hatay, Mondros Ateşkes Antlaşması’ndan sonra Fransızlar tarafından işgal edilmişti. 1921 yılı ortalarına doğru ise Fansızlar, Anadolu’da tutunamayacaklarını anlamışlar ve Sakarya Zaferi’nden sonra 20 Ekim 1921’de TBMM ile imzaladıkları Ankara Antlaşması ile savaşı bitirmişlerdir. Yapılan bu antlaşma ile Fransa ile Türkiye arasında devamlı barış kurulmuş, bugünkü Suriye sınırı İskenderun - Hatay dışında çizilmiştir.
Almanya’nın Avrupa’da yayılmacı bir politika izlemesi üzerine Fransa, kendi topraklarının korunmasını öncelikli sorun olarak gördüğünden, Suriye ve Lübnan’dan çekilerek manda yönetimini kaldırdı. Bu gelişmeden sonra Suriye, Hatay üzerinde hak iddia etmeye başladı. Türk Hükümeti böyle bir duruma katlanamazdı. Eğer Suriye manda ile yönetilmekten kurtulur ve bağımsız olursa, Hatay’ında aynı biçimde bağımsızlığını kazanması gerekirdi. Türk Hükümeti bu tutumunda ısrar etti ve sorunun çözümü için Milletler Cemiyeti’ne başvurdu.
Kendisine ciddi bir bağlaşık kazanmak isteyen İngiltere’nin arabuluculuğu ile Fransa ile 24 Ocak 1937’de imzalanan anlaşmaya göre Hatay’ın Suriye’den ayrı bir siyasal varlık olduğu, yarı bağımsız bir niteliğe sahip bulunduğu kabul edildi. Kısıtlı yetkileri olan bir devlet durumuna gelecek olan Hatay, Milletler Cemiyeti’nin denetimi altında bulunacaktı.
Seçim hazırlıkları sırasında Hatay’da büyük olaylar çıktı. Hatay’ın yarı bağımsızlığının gecikmesi üzerine 1938 yılı Mayıs ayında Atatürk’ün hasta olmasına rağmen Hatay sınırına kadar gelmesi ve orada bulunan orduyu denetlemesi üzerine seçimler yapılmış, Hatay Parlamentosu oluşmuştur. Parlamentonun açılması ile birlikte devlet başkanlığına Tayfur Sökmen seçildi. Atatürk, hayatının son günlerinde bile ulusuna hizmette duraklamamış ve Hatay sorununun çözümü için büyük bir gayret sarf etmiştir.
1939 yılında Avrupa’daki bunalımın silahlı çatışmaya dönüşmesi üzerine Fransa, Doğu Akdeniz’deki varlığını sağlam bir Türkiye ile güvence altına alabileceğini bildiğinden dolayı Türkiye ile yakınlaşma çabası içerisine girdi. 23 Haziran 1939’da Türkiye ve Fransa arasında yapılan yeni bir anlaşma ile Hatay’ın Türkiye’ye katılması kabul edildi. Bu arada Hatay Parlamentosu’da 30 Haziran 1939’da Türkiye ile birleşme kararı vermiş, böylece sorunda bütünüyle çözüme kavuşturulmuştur. 7 Temmuz 1939’da 3711 sayılı yasa ile Hatay Türkiye Cumhuriyeti’nin bir ili olmuştur.
Hatay, Mondros Ateşkes Antlaşması’ndan sonra Fransızlar tarafından işgal edilmişti. 1921 yılı ortalarına doğru ise Fansızlar, Anadolu’da tutunamayacaklarını anlamışlar ve Sakarya Zaferi’nden sonra 20 Ekim 1921’de TBMM ile imzaladıkları Ankara Antlaşması ile savaşı bitirmişlerdir. Yapılan bu antlaşma ile Fransa ile Türkiye arasında devamlı barış kurulmuş, bugünkü Suriye sınırı İskenderun - Hatay dışında çizilmiştir.
Almanya’nın Avrupa’da yayılmacı bir politika izlemesi üzerine Fransa, kendi topraklarının korunmasını öncelikli sorun olarak gördüğünden, Suriye ve Lübnan’dan çekilerek manda yönetimini kaldırdı. Bu gelişmeden sonra Suriye, Hatay üzerinde hak iddia etmeye başladı. Türk Hükümeti böyle bir duruma katlanamazdı. Eğer Suriye manda ile yönetilmekten kurtulur ve bağımsız olursa, Hatay’ında aynı biçimde bağımsızlığını kazanması gerekirdi. Türk Hükümeti bu tutumunda ısrar etti ve sorunun çözümü için Milletler Cemiyeti’ne başvurdu.
Kendisine ciddi bir bağlaşık kazanmak isteyen İngiltere’nin arabuluculuğu ile Fransa ile 24 Ocak 1937’de imzalanan anlaşmaya göre Hatay’ın Suriye’den ayrı bir siyasal varlık olduğu, yarı bağımsız bir niteliğe sahip bulunduğu kabul edildi. Kısıtlı yetkileri olan bir devlet durumuna gelecek olan Hatay, Milletler Cemiyeti’nin denetimi altında bulunacaktı.
Seçim hazırlıkları sırasında Hatay’da büyük olaylar çıktı. Hatay’ın yarı bağımsızlığının gecikmesi üzerine 1938 yılı Mayıs ayında Atatürk’ün hasta olmasına rağmen Hatay sınırına kadar gelmesi ve orada bulunan orduyu denetlemesi üzerine seçimler yapılmış, Hatay Parlamentosu oluşmuştur. Parlamentonun açılması ile birlikte devlet başkanlığına Tayfur Sökmen seçildi. Atatürk, hayatının son günlerinde bile ulusuna hizmette duraklamamış ve Hatay sorununun çözümü için büyük bir gayret sarf etmiştir.
1939 yılında Avrupa’daki bunalımın silahlı çatışmaya dönüşmesi üzerine Fransa, Doğu Akdeniz’deki varlığını sağlam bir Türkiye ile güvence altına alabileceğini bildiğinden dolayı Türkiye ile yakınlaşma çabası içerisine girdi. 23 Haziran 1939’da Türkiye ve Fransa arasında yapılan yeni bir anlaşma ile Hatay’ın Türkiye’ye katılması kabul edildi. Bu arada Hatay Parlamentosu’da 30 Haziran 1939’da Türkiye ile birleşme kararı vermiş, böylece sorunda bütünüyle çözüme kavuşturulmuştur. 7 Temmuz 1939’da 3711 sayılı yasa ile Hatay Türkiye Cumhuriyeti’nin bir ili olmuştur.