CalibanTe
25.Ocak.2018, 13:18
Türkler binlerce yılda birçok kültürle beraber yaşadığı ve onlarla etkileşime girdiği için, günlük konuşma dilimize başka dillerden bir sürü kelime girmiştir. Ama belki de en çok yabancı kökenli kelimenin olduğu alan yemeklerdir. Bakalım neler neler varmış?
1. Pide
https://img-s1.onedio.com/id-5a66e81afa6647581871ab46/rev-0/w-635/listing/f-jpg-webp/s-18872b5a45e913a2308793664f5ce774f9c88809.webp
Pideye yıllarca Türk Pizzası ya da pizzaya İtalyan Pidesi denmiştir. Bunun bir espri ya da benzetme olduğunu düşünüyorsanız yanılıyorsunuz. Her ne kadar "Pide" kelimesinin kökenini İtalyancaya dayandıramasak da pizzayla pidenin aynı kökenden geldiğini kabul edebiliriz.
İki kelimenin kökeni de Eski Sami dillerine dayanmaktadır "ufalama, lokmalara ayırma" anlamına gelmektedir.
2. Mantı
Bilinen kökeni Moğolcadır ve oradaki anlamı "bohça biçiminde hamur parçalarıyla yapılan yemek" demektir.
Ancak tam olarak kökeni Moğolca da değildir. Çince mán tóu yani "barbar kellesi" olduğu düşünülmektedir.
3. Barbunya
https://img-s2.onedio.com/id-5a66d5805d45b3971647d781/rev-0/w-635/listing/f-jpg-webp/s-30a05370fe0beee5b914c634433d069eeb4f5248.webp
Barbunya dilimize Yunancadan geçmiştir ve oradaki Barbuni isminden, yani bir balık türünden türemiştir.
Ama bu kelimenin kökenini aslında İtalyanca, Latince ve Sanskritçeye bile dayandırabiliriz. Oralardaki anlamıyla "Barba" yani "koca sakal" demektir. Meşhur donanma kumandanı Barbaros'un ismi de buradan gelmektedir.
4. Çorba
En çok kullandığımız yemeklerden birisidir. Ama anlamını, daha doğrusu kökenini çoğu kimse bilmez. Farsçadaki Şorba kelimesinden dilimize yerleşen çorbanın asıl anlamı ise "Tuzlu" demektir.
Bazı yöresel ağızda fazla tuzlu olmuş anlamından kullanılan "tuz çoru olmuş" deyimindeki "çor" da aynı anlamda kullanılır.
5. Köfte
Farsçadan dilimize giren bu kelimenin anlamıysa "Dövülmüş, ciğnenmiş"tir.
6. Lahmacun
Bu ilahi güzellikteki yemeğin anlamı aslında Arapça bir deyimdir. Arapçada ,"(hamur gibi) yoğrulmuş et" anlamına gelir.
7. Menemen
Kökeni tam olarak bilinmese de Anadolu ağızlarında "tembel" anlamlarında kullanılan meleme/melemez sözcüğüyle ilgisi düşünülebilir. Yani anlamına "tembel yemeği" diyebiliriz :)
8. Musakka
Musakka Arapça kökenli bir kelimedir ve anlamı "Sulandırılmış" ya da "(İçine) su katılmış" demektir. İçki sunan anlamındaki "Saki" kelimesiyle aynı kökten gelmektedir.
9. Çibörek
https://img-s1.onedio.com/id-59302b84186134f826323bcc/rev-0/w-635/listing/f-jpg-webp/s-31664fc6d19b41fbbd58069116649d8b305265fe.webp
Bir Tatar yemeği olan çibörek, kökeni en tartışmalı kelimelerden biridir. Çi kelimesinin Anlamına Eski Türkçedeki Çi "Güzel" ya da günümüz Türkçesinde de kullanılan "Çiğ" olduğu söylense de aslı yoktur. En mantıklı açıklama ise: Çi kelimesinin Tatarca/No***cadaki Şır kelimesinden geldiğidir. Şır bir yansıma sözcüktür ve böreğin yağa attığındaki sesini taklit eder :) Umarız anlamı budur; çünkü çok güzel bir anlamı olur böylelikle...
10. Sote
Et, tavuk, hindi gibi türleri bulunan Sote, dilimize Fransızcadan geçmiştir ve "küçük küçük parçalara ayrılmış" anlamına gelmektedir.
11. Madımak
"İlkbaharda kırlarda yetişen, ufak yeşil yapraklı, ıspanak gibi pişirilip yenilen bir bitki" olan Madımak'ın kökeni ise Ermeniceye dayanmaktadır. Ermenice 'meyan kökü, glycirrhiza' anlamına gelen madudag kelimesinden geldiği düşünülünüyor.
12. Turşu
Hepimizin sevgilisi olan turşu kelimesinin kökeni de Farsçaya dayanmaktadır. "Ekşi veya tuzlu, ağız yakan" anlamına gelmektedir.
13. Salata
Salata İtalyanca kökenlidir ve "Tuzlanmış Sebze" anlamına gelmektedir.
14. Pirzola
İtalyanca bresàola kelimesinden dilimize geçmiştir ve "Kömür ateşinde kızartılmış et" anlamına gelmektedir.
15. Tarator
https://img-s2.onedio.com/id-5a66e23baafca05b107fac11/rev-0/w-635/listing/f-jpg-webp/s-d57bb3e24c88721d398fd68bdc3a349f9f1f27db.webp
Eski Venedik dilinden dilimize geçmiş ve "Lokantacı" anlamına gelmektedir.
16. Piyaz
Farsça kökenli olup anlamı da "Soğan" demektir. Evet bildiğimiz soğan anlamına geliyor, piyaz :)
17. Poğaça
İtalyanca focaccia kelimesinden Türkçeye geçmiştir ve anlamı "külde pişmiş küçük hamur işi"dir.
18. Keşkül
Titremesiyle de meşhur olan bu sözcüğün kökeni de Farsçadır ve "dilencilerin ve kalenderi dervişlerin taşıdığı kâse" ya da direkt "dilenci" anlamına gelmektedir.
19. Şöbiyet
Arapça kökenli olup "Tıka basa yeme, fazlasıyla doyma" anlamında bir deyimden dilimize geçmiştir.
20. Ve tabii ki ÇAY
Kökeni en tartışmalı sözcüklerden birisidir. Birçok ülke, kültür ve dilde ortak kullanılan bir sözcüktür. Eski Sanskritçede, birçok Hindu dilinde, Farsçada, Eski Türkçede ve Çincede kökenini bulmak mümkün. Ama ilk hangi dilden çıktığı tartışmalıdır.
Baklava
https://img-s1.onedio.com/id-5a66e99d1d2297a111ec2922/rev-0/w-635/listing/f-jpg-webp/s-cf3c768fbb5b35b767ff5a3a237b9c580792a1ad.webp
Birçok yemeğin kökenine baktık ve çoğunun bize yabancı ya da yakın/komşu kültürlerden geçtiğini gördük. Bunlar da artık bizim kültürümüzün yemeği olmuştur; ancak aslı bize ait olmayabilir.
Ancak şu baklava'nın bize ait olup olmadığı olayını bir çözelim :) Baklava etimolojik olarak öz, has, gerçek Türkçedir. Eski Türkçe Baklağı ya da Baklağu kelimesinden türemiştir.
Zaten en iyisinin Antep'te yapıldığı gerçeği bir tarafa, köken olarak da öz be öz Türkçedir yani...
1. Pide
https://img-s1.onedio.com/id-5a66e81afa6647581871ab46/rev-0/w-635/listing/f-jpg-webp/s-18872b5a45e913a2308793664f5ce774f9c88809.webp
Pideye yıllarca Türk Pizzası ya da pizzaya İtalyan Pidesi denmiştir. Bunun bir espri ya da benzetme olduğunu düşünüyorsanız yanılıyorsunuz. Her ne kadar "Pide" kelimesinin kökenini İtalyancaya dayandıramasak da pizzayla pidenin aynı kökenden geldiğini kabul edebiliriz.
İki kelimenin kökeni de Eski Sami dillerine dayanmaktadır "ufalama, lokmalara ayırma" anlamına gelmektedir.
2. Mantı
Bilinen kökeni Moğolcadır ve oradaki anlamı "bohça biçiminde hamur parçalarıyla yapılan yemek" demektir.
Ancak tam olarak kökeni Moğolca da değildir. Çince mán tóu yani "barbar kellesi" olduğu düşünülmektedir.
3. Barbunya
https://img-s2.onedio.com/id-5a66d5805d45b3971647d781/rev-0/w-635/listing/f-jpg-webp/s-30a05370fe0beee5b914c634433d069eeb4f5248.webp
Barbunya dilimize Yunancadan geçmiştir ve oradaki Barbuni isminden, yani bir balık türünden türemiştir.
Ama bu kelimenin kökenini aslında İtalyanca, Latince ve Sanskritçeye bile dayandırabiliriz. Oralardaki anlamıyla "Barba" yani "koca sakal" demektir. Meşhur donanma kumandanı Barbaros'un ismi de buradan gelmektedir.
4. Çorba
En çok kullandığımız yemeklerden birisidir. Ama anlamını, daha doğrusu kökenini çoğu kimse bilmez. Farsçadaki Şorba kelimesinden dilimize yerleşen çorbanın asıl anlamı ise "Tuzlu" demektir.
Bazı yöresel ağızda fazla tuzlu olmuş anlamından kullanılan "tuz çoru olmuş" deyimindeki "çor" da aynı anlamda kullanılır.
5. Köfte
Farsçadan dilimize giren bu kelimenin anlamıysa "Dövülmüş, ciğnenmiş"tir.
6. Lahmacun
Bu ilahi güzellikteki yemeğin anlamı aslında Arapça bir deyimdir. Arapçada ,"(hamur gibi) yoğrulmuş et" anlamına gelir.
7. Menemen
Kökeni tam olarak bilinmese de Anadolu ağızlarında "tembel" anlamlarında kullanılan meleme/melemez sözcüğüyle ilgisi düşünülebilir. Yani anlamına "tembel yemeği" diyebiliriz :)
8. Musakka
Musakka Arapça kökenli bir kelimedir ve anlamı "Sulandırılmış" ya da "(İçine) su katılmış" demektir. İçki sunan anlamındaki "Saki" kelimesiyle aynı kökten gelmektedir.
9. Çibörek
https://img-s1.onedio.com/id-59302b84186134f826323bcc/rev-0/w-635/listing/f-jpg-webp/s-31664fc6d19b41fbbd58069116649d8b305265fe.webp
Bir Tatar yemeği olan çibörek, kökeni en tartışmalı kelimelerden biridir. Çi kelimesinin Anlamına Eski Türkçedeki Çi "Güzel" ya da günümüz Türkçesinde de kullanılan "Çiğ" olduğu söylense de aslı yoktur. En mantıklı açıklama ise: Çi kelimesinin Tatarca/No***cadaki Şır kelimesinden geldiğidir. Şır bir yansıma sözcüktür ve böreğin yağa attığındaki sesini taklit eder :) Umarız anlamı budur; çünkü çok güzel bir anlamı olur böylelikle...
10. Sote
Et, tavuk, hindi gibi türleri bulunan Sote, dilimize Fransızcadan geçmiştir ve "küçük küçük parçalara ayrılmış" anlamına gelmektedir.
11. Madımak
"İlkbaharda kırlarda yetişen, ufak yeşil yapraklı, ıspanak gibi pişirilip yenilen bir bitki" olan Madımak'ın kökeni ise Ermeniceye dayanmaktadır. Ermenice 'meyan kökü, glycirrhiza' anlamına gelen madudag kelimesinden geldiği düşünülünüyor.
12. Turşu
Hepimizin sevgilisi olan turşu kelimesinin kökeni de Farsçaya dayanmaktadır. "Ekşi veya tuzlu, ağız yakan" anlamına gelmektedir.
13. Salata
Salata İtalyanca kökenlidir ve "Tuzlanmış Sebze" anlamına gelmektedir.
14. Pirzola
İtalyanca bresàola kelimesinden dilimize geçmiştir ve "Kömür ateşinde kızartılmış et" anlamına gelmektedir.
15. Tarator
https://img-s2.onedio.com/id-5a66e23baafca05b107fac11/rev-0/w-635/listing/f-jpg-webp/s-d57bb3e24c88721d398fd68bdc3a349f9f1f27db.webp
Eski Venedik dilinden dilimize geçmiş ve "Lokantacı" anlamına gelmektedir.
16. Piyaz
Farsça kökenli olup anlamı da "Soğan" demektir. Evet bildiğimiz soğan anlamına geliyor, piyaz :)
17. Poğaça
İtalyanca focaccia kelimesinden Türkçeye geçmiştir ve anlamı "külde pişmiş küçük hamur işi"dir.
18. Keşkül
Titremesiyle de meşhur olan bu sözcüğün kökeni de Farsçadır ve "dilencilerin ve kalenderi dervişlerin taşıdığı kâse" ya da direkt "dilenci" anlamına gelmektedir.
19. Şöbiyet
Arapça kökenli olup "Tıka basa yeme, fazlasıyla doyma" anlamında bir deyimden dilimize geçmiştir.
20. Ve tabii ki ÇAY
Kökeni en tartışmalı sözcüklerden birisidir. Birçok ülke, kültür ve dilde ortak kullanılan bir sözcüktür. Eski Sanskritçede, birçok Hindu dilinde, Farsçada, Eski Türkçede ve Çincede kökenini bulmak mümkün. Ama ilk hangi dilden çıktığı tartışmalıdır.
Baklava
https://img-s1.onedio.com/id-5a66e99d1d2297a111ec2922/rev-0/w-635/listing/f-jpg-webp/s-cf3c768fbb5b35b767ff5a3a237b9c580792a1ad.webp
Birçok yemeğin kökenine baktık ve çoğunun bize yabancı ya da yakın/komşu kültürlerden geçtiğini gördük. Bunlar da artık bizim kültürümüzün yemeği olmuştur; ancak aslı bize ait olmayabilir.
Ancak şu baklava'nın bize ait olup olmadığı olayını bir çözelim :) Baklava etimolojik olarak öz, has, gerçek Türkçedir. Eski Türkçe Baklağı ya da Baklağu kelimesinden türemiştir.
Zaten en iyisinin Antep'te yapıldığı gerçeği bir tarafa, köken olarak da öz be öz Türkçedir yani...