AkyaziLi
13.Aralık.2017, 16:57
Hayvan ve bitki hücrelerinde bulunan tek katlı bir zarla çevrili,küremsi yada oval vakuol benzeri organellere peroksizom denilmektedir. Bazı biyoloji kaynaklarında peroksizoma mikrocisimcik denilmektedir. Peroksizom bitki ve hayvan hücrelerinde belli başlı nedenlerle birikmiş olan toksik yani zehirli maddeleri inaktive eden katalaz enzimlerini (glikolat oksidaz,aminoasit oksidaz ve peroksidaz vb.) yapısında taşımaktadır. Bu katalaz enzimleri sayesinde canlı vücudunda bulunan toksik maddeleri parçalayarak vücudu bu toksik maddelerden arındırır. Hücre için çok tehlikeli olan hidrojen peroksiti parçalayabilen katalaz enzimleri peroksizomun içerisinde yer almaktadır.
Peroksizom ortalama 0.3-0.5 mikron çapındadır. Peroksizomlar karaciğer, böbrek, kalp kası gibi metabolik faaliyetleri fazla olan organların hücresi içerisinde yer alır. Peroksizomlar bu organellerin hücresi içerisinde katalaz, ürik asit, oksidaz ve d-aminoasit enzimleri ile görev yapmaktadır.
http://www.yenibiyoloji.com/wp-content/uploads/2017/08/peroksizom-1.jpg
1950 yıllarında mikroskobla yapılan bir çalışma doğrultusunda hayvan hücresinde peroksizom tespit edilmiştir. Daha sonra tarih 1960’ları gösterirken peroksizom bitki hücresinde de gözlemlenmiştir. 1954 yılında isviçre doğumlu doktora yapan J. Rhodin adındaki öğrenci peroksizomun tarifini yapmış ve daha sonra 1967 yılında belçikalı sitolog Christian de Duve karaciğer hücrelerinden izole edilerek bir organel olarak tanımlanmış ve peroksiti parçalayabilmesinden dolayı peroksizom olarak isimlendirilmiştir.
Peroksizom organelininlizozoma (http://www.yenibiyoloji.com/lizozom-organelinin-yapisi-69/) benzeyen birçok özelliği bulunmaktadır. Tıpkı lizozom gibi tek katlı bir zar ile çevrili olan peroksizom endoplazmik retikulumdan tomurcuklanarak meydana gelmektedir. Endoplazmik retikulumdan oluşan peroksizom canlı için önemli olan birçok fonksiyonu gerçekleştirebilen enzimleri bünyesinde barındırmaktadır. Kristalize yapıda ürat oksidaz moleküllerinin oluşturduğu bir merkeze ve yoğun bir matriksi sahiptir.
http://www.yenibiyoloji.com/wp-content/uploads/2017/08/peroksizom-yapisi.jpg
Peroksizomun Görevleri
Uzun zincirli yağ asitlerini beta oksidayonu ile daha kısa hale getirmektedir. Bu görevi yerine getiren peroksizom bu sayede mitokondrinin (http://www.yenibiyoloji.com/mitokondrinin-yapisi-ozellikleri-ve-gorevleri-nelerdir-61/)bu kısa yağ asitlerini kullanmasıyla hücre için gerekli enerji ihtiyacı sağlanmış olunur.
Hayvanların sinir sisteminde yer alan miyelin kılıfların yapısındaki plazmalojenin ilk reaksiyonu peroksizomda gerçekleşir. Fosfolipit yapıdaki plazmojenlerin hayvan hücreleri için büyük bir önemi vardır. Bu aşamada yaşanan herhangi bir problem peroksizomal hastalığı gün yüzüne çıkarır.
Safra asitlerinin meydana gelmesinde önemli bir rol oynayan peroksizom bu özellik sayesinde yağ emilimi ve yağda eriyebilen A ve K vitaminlerinin emiliminde görev almaktadır.
http://www.yenibiyoloji.com/wp-content/uploads/2017/08/peroksizom-2.jpg
Oksidatif reaksiyonları (http://www.yenibiyoloji.com/oksidatif-fosforilasyon-1117/)yöneten peroksizom oksidatif enzimler olan katalaz, amino asit oksidaz ve ürik asit oksidaz enzimlerini içerir. Katalaz enzimi hidrojen peroksit adındaki reaktif oksijen radikalini parçalayarak su ve oksijene çevirip hidrojen peroksitin zararlı etkisini ortadan kaldırır. Ürik oksidaz enzimi eksikliği ise ürik asit birikimine ve ardından gut hastalığına sebep olur.
Peroksizom Nedeniyle Meydana Gelen Hastalıklar
Peroksizomun çeşitli fonksiyonel basamaklarında oluşan problemlerden dolayı bazı hastalıklar meydana gelir. Zellweger Sendromu, X’e bağlı Adrenolökodistrofi, Refsum Hastalığı bu hastalıklardan en çok bilinenleridir.
Peroksizom proteinlerini sentezleyen genler
PEX1
PEX2 – PXMP3
PEX3
PEX5
PEX6
PEX7
PEX10
PEX11A, PEX11B, PEX11G
PEX12
PEX13
PEX14
PEX16
PEX19
PEX26
Peroksizom ortalama 0.3-0.5 mikron çapındadır. Peroksizomlar karaciğer, böbrek, kalp kası gibi metabolik faaliyetleri fazla olan organların hücresi içerisinde yer alır. Peroksizomlar bu organellerin hücresi içerisinde katalaz, ürik asit, oksidaz ve d-aminoasit enzimleri ile görev yapmaktadır.
http://www.yenibiyoloji.com/wp-content/uploads/2017/08/peroksizom-1.jpg
1950 yıllarında mikroskobla yapılan bir çalışma doğrultusunda hayvan hücresinde peroksizom tespit edilmiştir. Daha sonra tarih 1960’ları gösterirken peroksizom bitki hücresinde de gözlemlenmiştir. 1954 yılında isviçre doğumlu doktora yapan J. Rhodin adındaki öğrenci peroksizomun tarifini yapmış ve daha sonra 1967 yılında belçikalı sitolog Christian de Duve karaciğer hücrelerinden izole edilerek bir organel olarak tanımlanmış ve peroksiti parçalayabilmesinden dolayı peroksizom olarak isimlendirilmiştir.
Peroksizom organelininlizozoma (http://www.yenibiyoloji.com/lizozom-organelinin-yapisi-69/) benzeyen birçok özelliği bulunmaktadır. Tıpkı lizozom gibi tek katlı bir zar ile çevrili olan peroksizom endoplazmik retikulumdan tomurcuklanarak meydana gelmektedir. Endoplazmik retikulumdan oluşan peroksizom canlı için önemli olan birçok fonksiyonu gerçekleştirebilen enzimleri bünyesinde barındırmaktadır. Kristalize yapıda ürat oksidaz moleküllerinin oluşturduğu bir merkeze ve yoğun bir matriksi sahiptir.
http://www.yenibiyoloji.com/wp-content/uploads/2017/08/peroksizom-yapisi.jpg
Peroksizomun Görevleri
Uzun zincirli yağ asitlerini beta oksidayonu ile daha kısa hale getirmektedir. Bu görevi yerine getiren peroksizom bu sayede mitokondrinin (http://www.yenibiyoloji.com/mitokondrinin-yapisi-ozellikleri-ve-gorevleri-nelerdir-61/)bu kısa yağ asitlerini kullanmasıyla hücre için gerekli enerji ihtiyacı sağlanmış olunur.
Hayvanların sinir sisteminde yer alan miyelin kılıfların yapısındaki plazmalojenin ilk reaksiyonu peroksizomda gerçekleşir. Fosfolipit yapıdaki plazmojenlerin hayvan hücreleri için büyük bir önemi vardır. Bu aşamada yaşanan herhangi bir problem peroksizomal hastalığı gün yüzüne çıkarır.
Safra asitlerinin meydana gelmesinde önemli bir rol oynayan peroksizom bu özellik sayesinde yağ emilimi ve yağda eriyebilen A ve K vitaminlerinin emiliminde görev almaktadır.
http://www.yenibiyoloji.com/wp-content/uploads/2017/08/peroksizom-2.jpg
Oksidatif reaksiyonları (http://www.yenibiyoloji.com/oksidatif-fosforilasyon-1117/)yöneten peroksizom oksidatif enzimler olan katalaz, amino asit oksidaz ve ürik asit oksidaz enzimlerini içerir. Katalaz enzimi hidrojen peroksit adındaki reaktif oksijen radikalini parçalayarak su ve oksijene çevirip hidrojen peroksitin zararlı etkisini ortadan kaldırır. Ürik oksidaz enzimi eksikliği ise ürik asit birikimine ve ardından gut hastalığına sebep olur.
Peroksizom Nedeniyle Meydana Gelen Hastalıklar
Peroksizomun çeşitli fonksiyonel basamaklarında oluşan problemlerden dolayı bazı hastalıklar meydana gelir. Zellweger Sendromu, X’e bağlı Adrenolökodistrofi, Refsum Hastalığı bu hastalıklardan en çok bilinenleridir.
Peroksizom proteinlerini sentezleyen genler
PEX1
PEX2 – PXMP3
PEX3
PEX5
PEX6
PEX7
PEX10
PEX11A, PEX11B, PEX11G
PEX12
PEX13
PEX14
PEX16
PEX19
PEX26